Een nest vol met eieren, van één zo’n vogeltje. Een hele prestatie, maar hoe doen ze dat.
Waarom is het ei blauw, of gespikkeld?
En zoveel eieren…
Gelukkig legt een vogel haar eieren niet in één keer. En het ‘ei’ wordt pas een echt ei op het allerlaatste moment. Dat wil zeggen dat de harde schil er pas in het laatste deel van de ontwikkeling omheen komt.
De vrouwelijke vogels hebben veel piepkleine eieren in hun eierstokken, welke zich pas gaan ontwikkelen in de eileider. Het ontwikkelen van de harde schil gebeurt helemaal aan het einde van deze ontwikkeling. En zodra een ei gelegd is, schuiven de andere eieren door en gaat hun ontwikkeling weer verder. Een soort van lopende band : eerst vormt zich een vlies met dooier, daarna het eiwit wat tevens dient als ‘drinkwater’ voor de vrucht en tot slot vormt zich een mooie, harde beschermlaag om het ‘kuiken’, zijnde de eierschil. Zodra de schil af is, wordt het ei gelegd. Het is dus niet zo dat een vogel meerdere eieren met schil in zich draagt.
Een windei
De schil van de eieren wordt gemaakt van kalk. Deze kalk krijgt de moedervogel via haar voeding binnen. Als ze te weinig kalk binnenkrijgt, kan ze geen goede schil maken. Eieren die ter wereld komen zonder harde schil worden windeieren genoemd. De ‘eitjes/kuikens’ die op deze manier gelegd worden, zullen helaas niet overleven. De schil is echt een belangrijke beschermlaag en vormt het huisje waarin het kuiken zich volledig ontwikkelt en doorgroeit tot dat het ‘geboren’ kan worden en dus uit het ei komt.
Waarom een ei en niet volgroeien in de buik ?
De reden waarom vogels eieren leggen zit in het gewicht. Een vogel moet haar hele gewicht de lucht in zien te krijgen en dat kost zo’n klein vogeltje behoorlijk wat kracht/energie. Als de moedervogel haar jongen in haar lijf zou voldragen wordt ze waarschijnlijk (te) zwaar om nog snel en adequaat te kunnen vluchten bij gevaar. En om voldoende voedsel binnen te krijgen vliegen de vogels ook de hele dag van hot naar her. Ook dat zou steeds moeilijker worden en meer energie kosten, waardoor zowel de moeder zichzelf als haar jong in gevaar brengt. De natuur heeft dus een hele slimme oplossing bedacht om een veilig ‘huisje’ in de vorm van een ei, buiten het lichaam van de moeder te maken waarin een jong zich kan ontwikkelen.
Legt elke vogel in mei een ei ?
Nee, hoor! Deze uitspraak is onjuist. Niet alleen de koekoek en de griet (grutto), leggen in de meimaand niet. Sowieso zit er verschil in de broedperiode van verschillende vogelsoorten. Maar ook het klimaat speelt een belangrijke rol. Is het een warm voorjaar dan zullen de vogels eerder met nestelen beginnen dan wanneer het een erg koud voorjaar is. De reden daarvoor is onder meer dat de hogere temperaturen ervoor zorgen dat insecten ook eerder weer tot leven komen, waardoor er voldoende voedsel is en de vogels dus denken te kunnen beginnen met de gezinsuitbreiding. Verraderlijk daarbij is wel dat na een warme periode vaak weer een koudere periode volgt en de insecten/rupsen daardoor toch minder massaal beschikbaar zijn, dan gedacht. Hierdoor valt een belangrijke voedingsbron voor de vogels ineens weer weg.
Daarnaast hangt het er ook vanaf of de vogels hier overwinterd hebben of dat ze eerst de overtocht vanuit de warmere landen moeten maken. De vogels die het hele jaar in Nederland verblijven (de zogenaamde standvogels) zijn meestal al begonnen met het maken van nestjes, terwijl de trekvogels (degenen die elders overwinterd hebben) dan nog onderweg zijn naar ons land.
Merels en mussen (standvogels) beginnen vaak in maart met nestelen. Mezen (standvogels) starten meestal eind maart/begin april hiermee. Maar de ooievaar (een trekvogel) is al vroeg in ons land en begint ook al in maart met broeden. De boerenzwaluw (trekvogel) komen pas ergens tussen eind maart en mei terug naar Nederland en start daardoor ook laat met broeden. Er zit dus nogal verschil in de broedtijd per soort, maar ook per jaar.
Klimaatverandering
Zoals eerder gezegd stemmen de vogels de start van hun broed ook af op de voedselvoorraad die voorhanden is. Het feit dat de temperatuur in het voorjaar, door de opwarming van de aarde, in de afgelopen decennia verhoogd is, heeft ertoe geleid dat o.a. de pimpelmees nu zo’n 10 dagen eerder broedt dan 30 jaar geleden het geval was.
Toch proberen vogels wel in te spelen op plotselinge temperatuurschommelingen. Als het na een warmere periode in het voorjaar toch ineens weer kouder wordt, leggen ze bijvoorbeeld niet elke dag een eitje, maar slaan ze een dagje over. Of ze wachten nog even met het daadwerkelijk gaan broeden op de eieren, waardoor ze het uitkomen ervan ook weer wat kunnen opschuiven.
Wilt u de vogels in voorjaar toch wat ondersteunen door wat voedsel voor hen klaar te leggen, dan zijn ze in deze periode ook erg dol op (gedroogde) insecten. Kijk hier voor ons assortiment meelwormen & insecten.
Waarom hebben sommige eieren een mooie kleur en anderen niet.
Heb je wel eens de eieren van een merel of roodborstje gezien? Deze hebben een prachtige blauwe kleur. Andere eieren zijn dan weer bruin maar met bijvoorbeeld een mooie vlekjes erop en de gewone witte eieren bestaan natuurlijk ook. Toch heeft alles in de natuur zo zijn redenen en zo ook hierbij. De uil legt bijvoorbeeld witte eieren omdat deze ’s nachts – de uil is een nachtdier – goed zichtbaar zijn voor de uil. De bruine, gevlekte eieren zijn zo, omdat ze dan in het bruine nest nauwelijks opvallen en daardoor minder makkelijk weggehaald worden door bijvoorbeeld roofvogels. En de blauwe kleur blijkt dan weer minder warmte op te nemen, waardoor de temperatuur in deze eieren beter op het gewenste niveau blijft.
Dat vogels ook heel proper zijn op hun nestje, laat deze video heel mooi zien. Klik hier.